W marcu 2014 roku Krym stał się pierwszą ofiarą imperialistycznych dążeń Rosji po upadku ZSRR. Ten niewielki półwysep leżący w północnej części Morza Czarnego z lądem ( Ukrainą ) połączony tylko wąskim Przesmykiem Perekopskim pomiędzy Morzem Czarnym i Azowskim, a od Rosji oddzielony cieśniną KERCZEŃSKĄ, zamieszkały obecnie przez 2 miliony 500 tysięcy osób żyjących na 27 000 km kwadratowych , nie po raz pierwszy stał się stosunkowo łatwym łupem aktualnego agresora. Sprawę z cała pewnością komplikuje sytuacja, że obywatele Krymu, nie są i nigdy nie byli jedną grupą etniczną, z wyjątkiem Kineryczyków, ludem dawno wymarłym.
Ważnym momentem w historii Krymu był najazd Hunów w 370 roku n.e. na przełomie starożytności i średniowiecza. Hunowie zniszczyli wszystkie osady z wyjątkiem miasta ( Cherzone ),zajmowanego przez Rzymian ( z cesarzami rezydującymi w Konstantynopolu ).Zdewastowane miasta i osiedla straszyły gruzami przez sto kilkadziesiąt lat do czasów Justyniana ( 533 rok ), kiedy zaczęto budować pierwsze twierdze nadbrzeżne , jak Kercz, Sudak, Ałusza, Gurzuf. Panowanie bizantyjskie na Południowym Wybrzeżu Krymu trwało do końca VII wieku.
W wieku XIII – XIV Krym wchodził w skład mongolskiej Złotej Ordy, państwa mongolskiego założonego a 1240 roku a rozbitego przez Chanat Krymski w 1502 roku. Chanat Krymski powstał w 1427 roku w wyniku stopniowego rozpadu państwa mongolskiego. Stolicą Chanatu został Bakczyszaraj, siedziba krymskich władców. Rządy były autorytarne, co nie wszystkim odpowiadało. Niezadowolona część możnowładców wezwała na pomoc Turków. Turcja wysłała wojsko, które już nie opuściło Krymu i tak w 1475 roku Chanat stał się wasalem Turcji. Nie przeszkadzało to stałym najazdom tatarskim na Polskę. Turcja natomiast walczyła zarówno z Rosją jak i z Polską. W latach 1648 – 1654 Turcja poparła początkowo powstanie Chmielnickiego, pózniej je zwalczała, co doprowadziło do przejęcia Ukrainy przez Rosję. Rozejm rosyjsko-turecki zawarto w Perejasławiu w 1654 roku. Warto zapamiętać ten fakt i datę.
W 1768 roku wybuchła kolejna wojna rosyjsko-turecka kiedy Rosjanie w pościgu za konfederatami barskimi wtargnęli na terytorium Turcji, która zobowiązana przymierzem polsko-tatarsko- tureckim wraz Chanatem Krymskim gwarantowała niepodległość Polski i udzielała azylu polskim uciekinierom. Początkowe zwycięstwa Turcji przerodziły się jednak w klęskę i w 1771 roku Rosjanie zajęli Krym . W kwietniu 1773 roku, po klęsce konfederatów barskich, gdy walki przeniosły się na teren Turcji Krym został anektowany przez Rosję jako prowincja Nowa Rosja. Pod panowaniem Rosyjskim rozpoczęły się na Krymie represje ,prześladowano zwłaszcza Tatarów . Wybudowano też nowe rosyjskie miasta. Stolicą został Sewastopol.
W grudniu 1922roku Rosja carska przekształciła się w ZSRR ale Krym pozostał nadal integralną częścią Rosji, tym razem radzieckiej, jako Autonomiczna Republika Krymska. Rządy bolszewików zmieniły strukturę ludnościową półwyspu. Dokonano czystki etnicznej na Krymie wysiedlając wszystkich Tatarów. Krym zasiedlili renciści rosyjscy i liczne ale małe grupki innych narodów , w tym także Polacy zesłani na półwysep zarówno w czasach carskich jak i za ZSRR. Łagodny klimat, mimo dość wysokiej temperatury latem przyciągał rzesze emerytów rosyjskich. Gdy Chruszczow ( Ukrainiec ), odpowiedzialny za zsyłkę Polaków z Ukrainy w głąb Rosji, w latach trzydziestych XX wieku, został przywódcą ZSRR, z okazji trzechsetnej rocznicy ugody perejasławskiej przyłączył Krym do Ukrainy. Ot taki podarunek od przywódcy dla rodaków. Jak długo istniał ZSRR z Krymem nie było większego problemu. Po rozpadzie ZSRR ( 26 grudzień 1991roku)Rosja chciała nadal utrzymać byłe sowieckie bazy wojskowe na półwyspie , co też nastąpiło po zawarciu odpowiednich umów z Ukrainą. Bazy te ułatwiły w marcu 2014 roku przejęcie Krymu przez Rosję, tym razem podobno demokratyczną. Właśnie przebiega nacjonalizacja mienia ukraińskiego na Krymie. Jest to pierwszy tego typu zabór cudzej własności na terenie Europy w XXI wieku.
Dr Maria Romanowska
